Cmentarze

1504 Nowy Tomyśl / Opalenica / Kopanki / niem. (Kopanke)

Mapa Messtischblatt 1:25000 nr z roku

Zdjęcia z 25-03-2007
Poniższy tekst został napisany przez pana Zygmunta Dudę z Opalenicy, który poswięcił czas i wysiłek aby upamiętnić ten cmentarz.
Dnia 24-10-2000 odbyło się nabożeństwo ekumeniczne, które kończyło etap restauracji cmentarza.
Zdjęcia zostały udostępnione przez pana Zygmunta Dudę, a zostały wykonane przez Janusza Nowackiego, oraz Barbarę i Bernarda Piesiaków.
Porównując zdjęcia doskonale widać jaka praca została wykonana aby odrestaurować cmentarz, ale także widać jakie zniszczenia dokonały się w ciągu 7 lat.

Zlokalizowany został wraz z powstaniem osady, w niewielkiej odległości od środka wsi, w lesie, wśród drzew, których zwyczajowo nie wolno było wycinać. Cmentarz stanowił zarazem część siedziby ludzkiej. Najlepszym terenem na grzebanie ciał był teren górzysty i piaszczysty. Takie właśnie miejsce wybrano w Kopankach. Chowano tam również zmarłych z Terespotockich. Konsekrowany cmentarz, jako miejsce święte, chroniony był ogrodzeniem, najczęściej płotem drewnianym. Ogrodzenie cmentarnej brama miały nie tylko znaczenie praktyczne, użytkowej estetyczne, ale przede wszystkim symboliczne. Na cmentarz prowadziła jedna brama. Cmentarna brama symbolizowała między innymi granice między światem żywych i umarłych. Pierwsze opłotowanie było ze sztachet. Na początku wieku XX zastąpiono je siatką i betonowymi słupkami. Pozostały do dziś jedynie te najmocniejsze przy bramie i furtce. Po lewej stronie wejścia mieściło się pomieszczenie na karawan i sprzęt grabarza, a obok była studnia. Przy wejściu górował wysoki krzyż drewniany. Na początku okupacji hitlerowskiej - w obawie przed jego zniszczeniem - mieszkaniec wioski Adam Stafecki usunął go i przechowywał w swoich zabudowaniach. Cmentarz służył ewangelikom przez 200 lat, do końca II wojny światowej. Stanowił fragment lasu, ocieniony był drzewami różnymi, obecnie często przewróconymi, połamanymi, suchymi - wygląda jak niechciany skrawek niczyjej własności. Roślinność na kopczykach mogił, konwalie, krzewy i drzewa dodają swoistego uroku temu miejscu. Ich szum oraz śpiew ptaków harmonizują z powagą miejsca należną cisza. Po okresie troski ewangelików o swój cmentarz, po roku 1945 - tak jak pozostałe ewangelickie - uległ zapomnieniu. Przyjeżdżające rodziny zmarłych nie potrafią zlokalizować już grobów swych przodków. Cmentarz może być miejscem zadumy nad przemijaniem i marnością świata. Trudno już odczytać wszystkie napisy nagrobne sporządzone często ponad 100 lat temu. Groby przykryte były czarnymi, marmurowymi płyta mi. Nie zachowała się ani jedna płyta. W tej miejscowości przy grobach nie stosowano ogrodzeń żelaznych. Dominowały płyty stojące z piaskowca, umocowane na szerszym i mocnym postumencie. Mimo podobieństw tych płyt dostrzec można na nich różnice w detalach. Inskrypcje zawierały podstawowe informacje o zmarłych - imię i nazwisko, datę urodzenia i śmierci, wezwanie do Boga. Na odwrocie tablicy umieszczano teksty z Pisma Świętego. Wyryte w piaskowcu napisy głosiły chwałę Stwórcy i utrwalały pamięć o zmarłym. Warsztaty kamieniarskie dysponowały różnorodnością rozwiązań detali i bogatym zestawem tekstów biblijnych. Udało się odnaleźć zaledwie cztery tablice w całości, w tym jedną z grobu dziecięcego. Obramowania grobów były w większości przypadków również z piaskowca, według kilku stosowanych wzorów. Nieliczne groby posiadały obramowania z betonu, bez żadnych ozdobników.

Zygmunt Duda

Zdjęcia z 08-05-2008